Het effect van macroprudentiëel beleid op pensioenen en pensioenvoorbereiding
Na de financiële crisis hebben financiële toezichthouders, zoals ECB en DNB, verschillende maatregelen genomen om de financiële stabiliteit en het economisch herstel te verbeteren. Hun voornaamste doel was om bedreigingen voor de financiële sector die tot economische instabiliteit leiden te voorkomen. Deze maatregelen zullen naar alle waarschijnlijkheid hun weerslag hebben op het pensioendomein en dit dient te worden onderzocht.
Pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en banken zijn onderworpen aan specifieke maatregelen binnen het zogenoemde ‘macroprudentiëel’ beleid. Deze zijn meestal vormgegeven binnen een uitgebreid financieel toetsingskader voor pensioenfondsen, verzekeraars en banken, en hebben het gedrag van zowel financiële instellingen als huishoudens beïnvloed. Aangezien deze instrumenten pas recentelijk zijn geïntroduceerd, is er nog weinig bekend over het effect ervan en is er geen uitgebreid onderzoek gedaan naar het verband met pensioenen en pensioenvoorbereiding.
In dit project hebben we een internationaal onderzoeksteam van micro-economen samengesteld met expertise op verwante gebieden (pensioen, uittreding, sparen, ouder worden, microfinanciering) en institutionele instellingen (Nederlands pensioensysteem, Italiaanse depositoverzekering, enz.), om het effect van macroprudentiële maatregelen op het gedrag van micro-economische actoren in kaart te brengen. Alle deelprojecten stoelen op het gebruik van microdata, om de effecten van specifiek macroprudentiëel beleid op de relevante actoren in het pensioendomein te analyseren. We ontwerpen een aantal quasi-natuurlijke experimenten, onder andere gebaseerd op de introductie van nieuwe of gewijzigde normen van de ‘loan-to-value ratio’ of de financieringslastpercentages voor koopwoningen die zijn opgelegd aan huishoudens met een hypotheek. In een vergelijkend onderzoek over verschillende landen maken we gebruik van de gelijktijdige invoering van het nieuwe Europese depositogarantiestelsel om het effect ervan op ongebonden (eigen) spaargeld vóór de pensionering in kaart te brengen.
