Terugblik themaconferentie ‘Deeltijdpensioen en langer doorwerken’
Twee derde van de oudere werknemers heeft te maken met door een arts vastgestelde chronische gezondheidsklachten zoals diabetes, hart- en vaatziekten of slaapproblemen. Hoewel deze problemen niet direct tot arbeidsongeschiktheid leiden, geven ze wel zorgen als het gaat om langer doorwerken. Biedt deeltijdpensioen mogelijkheden om het langer werken vol te houden en de arbeidsparticipatie van 60-plussers op peil te houden? Op 17 oktober 2019 organiseerde Netspar in samenwerking met NIDI de themaconferentie ‘deeltijdpensioen en langer doorwerken’, waarin de kansen én de belemmeringen voor deeltijdpensioen op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten besproken werden.
“Deeltijdpensioen moet niet gezien worden als participatiebooster”, opent Daniël van Vuuren (TiU en De Argumentenfabriek) de bijeenkomst. “Onderzoek laat zien dat deeltijdpensioen niet zozeer wordt ingezet om het werken langer vol te houden, maar om eerder te kunnen stoppen met werken. Dit effect is groter naarmate de basispensioenleeftijd stijgt.” Op dit moment geeft 40% van de Nederlanders aan interesse te hebben in deeltijdpensioen. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen welke actuariële/financiële parameters het aantrekkelijker maken. Daarbij wordt ook bekeken wat het effect is op overheidsfinanciën; als meer mensen in deeltijd gaan werken, ziet de overheid dit terug in belastinginkomsten.
Normen
Ook het NIDI Pensioen Panel, bestaande uit ruim 5.200 60-plussers, is overwegend positief over deeltijdpensioen, vertelt Kène Henkens (NIDI), maar er zijn ook belemmeringen die maken dat slechts een op de tien werknemers er daadwerkelijk gebruik van maakt. Belemmeringen zijn deels institutioneel; deeltijdpensioen heeft de reputatie (te) veel geld te kosten en veel mensen vinden de regels ingewikkeld. Ook organisaties spelen een rol: 4 op de 10 respondenten geeft aan dat er belemmeringen op de werkvloer liggen. Ook is deeltijdpensioen geen onderwerp waarover veel gesproken wordt. Doordat er weinig voorbeelden in de directe omgeving van mensen zijn en deeltijdpensioen dus niet de norm is, wordt er zeer weinig gebruik van gemaakt. Wanneer deze voorbeelden er wel zouden zijn, kan de interesse In deeltijdpensioen nog aanzienlijk stijgen.
Zinvol
Werkgevers zien deeltijdpensioen als een nuttig instrument om het werken langer vol te houden, maar zij stimuleren dit niet actief, vertelt Harry van Dalen (NIDI en TiU). Ook hier liggen institutionele oorzaken aan ten grondslag; werkgevers vermoeden dat ingewikkelde regels en financiële consequenties van deeltijdpensioen werknemers belemmeren om hier gebruik van te maken. In tegenstelling tot werknemers wegen belemmeringen op de werkvloer (stress neemt niet af, in sommige functies is het niet mogelijk) veel minder in de ogen van de werkgever. Daarnaast zien werkgevers deeltijdpensioen als een privékwestie waar ze zich liever niet mee bemoeien.
Geruststelling
Deeltijdpensioen mag dan geen wondermiddel zijn voor arbeidsparticipatie; het draagt wel bij aan vermindering van zorgen om het werk fysiek of geestelijk vol te houden. Dat blijkt uit de resultaten van een onderzoek van Hanna van Solinge (NIDI) naar de vitaliteit, bezorgdheid en stress van oudere werknemers. Mensen die gebruik maken van deeltijdpensioen voelen zich bovendien een klein beetje vitaler dan degenen die dat niet doen. De werkstress die mensen ervaren lijkt niet te verminderen bij gebruik van deeltijdpensioen.
Lopend onderzoek
De themaconferentie ‘Deeltijdpensioen en langer doorwerken’ vormde de start van het Netspar onderzoeksproject De oorzaken en consequenties van pensionering; een sociologisch perspectief. Veel van de resultaten die gepresenteerd werden op 17 oktober zijn dan ook voorlopig.
